Dit thema gaat over natuur, het landschap en biodiversiteit. We vinden het belangrijk dat er voldoende groen is in onze wijken, maar ook dat natuurgebieden beschermd zijn. Daardoor behouden en versterken we de verschillende soorten dieren en planten in onze omgeving, dat is biodiversiteit. In dit thema vertellen we meer over wat we belangrijk vinden als het gaat over de groene omgeving.
Wat is de groene omgeving?
Het huidige Nederlandse landschap is grotendeels door mensenhanden gemaakt. Een goed voorbeeld hiervan is het landschap rondom Scherpenzeel. Het gebied bestaat al van oudsher uit een afwisseling van natte gronden en droge gronden. Daarom ontstonden er eenmansontginningen (kampen). In dit kampenlandschap zijn de grenzen van kavels ingeplant met dichte houtwallen of houtsingels. Dit landschap is ooit vanaf de oude bebouwingslint in Scherpenzeel door de mens veranderd tot een agrarisch gebied. Door veranderingen in het gebruik van het land, zoals meer landbouw en verstedelijking, is er minder ruimte voor natuur dan eeuwen geleden.
Het thema groene omgeving gaat dus niet alleen over afgebakende natuurgebieden. Natuur omvat ook onze directe omgeving en gaat dan over water, groen en beplanting en biodiversiteit. Natuur en een groene omgeving zijn belangrijke factoren in onze waardering van onze leefomgeving. Ze kunnen daarnaast bijdragen aan het behalen van doelen op het gebied van klimaatadaptatie. Een brede straat met veel bomen is in de zomer bijvoorbeeld koeler dan een (smalle) straat zonder bomen en alleen maar verharding.
Natuur
Naast de hoeveelheid ruimte voor natuur is ook de kwaliteit een probleem. Verzuring, vermesting, versnippering, verdroging en klimaatverandering bedreigen de levens van planten en dieren. Met veel verschillend beleid rondom natuur en allerlei manieren om de natuur te beheren probeert de overheid de natuur te beschermen en de kwaliteit te verbeteren.
Biodiversiteit
Nederland probeert de biodiversiteit in stand te houden. Met dit woord, een verkorting van "biologische diversiteit" bedoelen we de totale verscheidenheid van alle levende planten en dieren op aarde. Biodiversiteit betreft zowel de variatie in soorten, als ook de erfelijke variatie binnen soorten en de variatie aan levensgemeenschappen of ecosystemen.
Landschap
In het landschap zien we veel waarde. Wij hechten aan ons landschap. Het draagt bij aan onze identiteit. We willen uitzichten en zichtlijnen in onze gemeente graag zo houden. We willen niet dat verstedelijking, waarbij dorpen en steden steeds groter worden, ervoor zorgt dat we straks geen mooie open landschappen hebben.
Waar staan we nu?
Scherpenzeel is uniek door haar groene landschappelijke karakter. De goede groenvoorziening en het landschapsbeheer maken van Scherpenzeel een aantrekkelijke woonplaats. We zien grote groene landschappen ten noorden van de N224 en ten zuiden van de kern. Het gebied wordt gekenmerkt door de groene kamers met houtwallen en lanen in het kampenlandschap. We zijn daardoor een gemeente met een relatief harde grens tussen het bebouwd gebied en het landelijk gebied. Het grootste deel van dit landelijk gebied ligt ten noorden. Daar is het historisch kampenlandschap ondanks de schaalvergroting in de landbouw nog goed bewaard gebleven. Het landschap op zichzelf heeft cultuurhistorische waarde omdat het iets verteld over de manier waarop onze voorgangers met het landschap omgingen. Zowel in het buitengebied als in de kern liggen daarnaast elementen die op zichzelf cultuurhistorische waarde hebben of cultuurhistorische waarde geven aan het landschap.
Wat komt er op ons af?
Vooral in de twintigste eeuw hebben we veel gebouwd in Nederland. Dit is ten koste gegaan van natuur en agrarisch gebied. Natuurgebieden werden steeds kleiner. Doordat er wegen doorheen werden aangelegd zijn gebieden versnipperd. Ook heeft natuur veel ruimte moeten maken voor landbouw en steden. Dit had allerlei gevolgen ook voor de natuur dichtbij, zoals verdroging van de grond, vermesting en verzuring.
Ook klimaatverandering kan gevolgen hebben voor de natuur. Een verhoging van de temperatuur kan bijvoorbeeld leiden tot het uitsterven van planten die nu nog in Nederland voorkomen. Het uitblijven van strenge winters kan gevolgen hebben voor de vogeltrek. Ook breder heeft klimaatverandering grote gevolgen voor de biodiversiteit. Het leefgebied van bijen, vlinders en insecten staat bijvoorbeeld onder druk. Maar ook plantensoorten verdwijnen of vermeerderen juist door veranderende omstandigheden.
Door nieuwe ontwikkelingen zoals de Energietransitie, ontwikkelingen in de landbouw (Agrarische sector) en de behoefte aan meer woningen (Wonen), heeft onze groene ruimte het moeilijk. Duidelijk is dat we oplossingen moeten zoeken in een meer integrale aanpak. Dit betekent dat we per gebied de verschillende uitdagingen en kansen bekijken en keuzes maken. Dit wordt ook “landschap-inclusief omgevingsbeleid” genoemd.
Hoe zien we de toekomst van de groene omgeving ?
Er is een brede wens, zowel van inwoners als van de gemeente Scherpenzeel, om de groenvoorziening en het landschapsbeheer op de lange termijn ook op goed niveau te houden. Daarbij is ook de wens om betrokkenheid van inwoners bij keuzes rondom groenvoorziening te organiseren, bijvoorbeeld met ‘right to challenge’ op kleine schaal. Tegelijkertijd speelt er hierbij een trend van verdere verstening in Scherpenzeel, bijvoorbeeld als het gaat om bouwen en parkeren. Het is wenselijk om ecologie en groen beter te integreren in het integraal beleid van de omgevingsvisie, zodat deze aspecten meer tot hun recht komen in ruimtelijke ontwikkelingen. We houden ons in de toekomst aan het beleid van het continueren en uitbouwen van de (gemeentelijke) bomenstructuur voor de komende 25 jaar. Daarbij is het belangrijk dat we beschermen wat waardevol is, saneren wat geen toekomst heeft en versterken en benutten wat kansrijk is. Kansen liggen er in het versterken van de biodiversiteit door bijvoorbeeld natuurinclusieve landbouw en het versterken van de diversiteit van bomen en bermbeplanting. Het Grebbelinielandschap en het kampenlandschap met beken en landgoederen zijn de pilaren voor de landschapsbeleving in Scherpenzeel en dienen verder versterkt te worden al dan niet in combinatie met andere ruimtelijke ontwikkelingen. Deze landschappen vormen de onderlegger voor nieuwe uitbreidingsgebieden. In onze nieuwbouwplannen werken we ook met het principe van de groene landschappelijke kamers, zodat deze ruimtelijke ingrepen integreren in het kampenlandschap.
Relatie met: Gezondheid, Voorzieningen, Agrarische sector, Recreatie en toerisme, Wonen, Werk en ondernemen, Duurzaamheid en klimaat, Groene en gezonde toekomst, Cultuurhistorie en landschap, Water als inrichtingsprincipe,DNA van Scherpenzeel
