Wat is de energietransitie?
De energietransitie is de uitdaging om het gebruik van fossiele energie (energie opgewekt uit bijvoorbeeld kolen of gas) te verminderen. Uiteindelijk willen we volledig van fossiele energie af in 2050. Fossiele brandstoffen zoals olie, aardgas en steenkolen zijn de bron van de meeste energie die we vandaag gebruiken. Het winnen (uit de grond halen) en gebruiken van deze fossiele bronnen is niet alleen erg slecht voor het milieu, het is ook slecht voor onze gezondheid. De uitstoot van CO2 is zo groot dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. Deze klimaatverandering heeft grote gevolgen: de zeespiegel stijgt en we hebben steeds vaker te maken met extreem weer (Duurzaamheid en klimaat). De kans bestaat dat veel plant- en diersoorten uitsterven. De energietransitie, het massaal overstappen op duurzame energiebronnen die nooit op gaan, zoals wind en zon, moet de CO2-uitstoot terugdringen en die klimaatverandering tegenhouden.

Het doel van deze vermindering is om in 2050 helemaal geen fossiele energie meer te gebruiken. De energietransitie betekent ook dat als vervanging van de fossiele energie, duurzame energie opgewekt moet worden. Duurzame energie is energie die opgewekt wordt uit de zon, de wind, of nieuwe technieken, zoals mogelijk de diepere aardlagen onder onze gemeente. Het gaat ook over het verwarmen van gebouwen op andere manieren dan met gas. Daarnaast gaat de energietransitie over de infrastructuur (kabels, leidingen en verdeelstations) die nodig is om energie te verplaatsen. Tot slot gaat de energietransitie over het besparen van energie.

Zoals aangegeven is de energietransitie een uitdaging die iedereen in onze gemeente raakt. Het is een opgave die bij veel thema’s terugkomt zoals Wonen, Werk en ondernemen en in het gebied Scherpenzeel Noord. Het is ingewikkeld omdat we de opwek van energie, de infrastructuur en ons gedrag moeten veranderen. Het is ook een opgave die op iedere gemeente, iedere organisatie en ieder mens in ons land af komt. In het volgende deel gaan we in op wat dit concreet betekent voor onze gemeente.

Waar staan we nu?
In Scherpenzeel wordt er 707TJ of 194 miljoen kWh per jaar aan energie gebruikt (cijfers uit 2018). Hiervan is ca. 49% voor warmte, 34% voor elektriciteit en 17% voor verkeer en vervoer. We hebben begin 2020 de Kadernotitie Duurzaamheid vastgesteld met daarin de ambitie om in 2050 energieneutraal te zijn. Daarbij is voor 2030 als doelstelling 55% broeikasgasreductie opgenomen. Deze ambitie is verder uitgewerkt in de Energievisie die begin 2021 is vastgesteld. Hierin wordt ingezet op 1,5% energiebesparing per jaar, zodat in 2030 15% energiebesparing is bereikt. Daarnaast is opgenomen welke onderzoeken uitgevoerd moeten worden en welke randvoorwaarden van toepassing zijn bij de opwek van hernieuwbare energie. Zo moet o.a. eerst een zonneladder worden opgesteld voordat maximaal 20 ha aan zonneveld-projecten gerealiseerd kan worden. Voor windenergie zoeken we naar ruimte met als randvoorwaarden o.a. een maximale tiphoogte van 150 m1 boven maaiveld en een minimale afstand tussen windmolen en woning van 10x de ashoogte. Daarnaast zijn voorwaarden opgenomen bij het minimale percentage van 51% lokaal eigenaarschap. We verkennen in samenspraak met inwoners en omwonenden hoe er invulling gegeven zal worden aan de onderzoeken en randvoorwaarden.

Daarnaast is onze gemeente onderdeel van de energieregio Foodvalley. In deze regio kijken we naar wat we samen aan energie opwekken, maar ook gebruiken. Met acht gemeenten, twee provincies, twee waterschappen en vele belanghebbenden in de regio maken we een Regionale Energiestrategie (RES). Dit is een plan waarin wij met elkaar bepalen hoe we een duurzaam en slim energiesysteem in Regio Foodvalley gaan maken. Ook bepalen we samen met elkaar waar verschillende vormen van duurzame energie het beste opgewekt kunnen worden en maken we afspraken over de verdeling en het transport van energie. In 2018/2019 zijn we hiermee begonnen. We onderzoeken hoeveel energie we nu gebruiken in de regio, hoeveel we in de toekomst verwachten te gaan gebruiken, wat we kunnen besparen en hoeveel energie we op een duurzame manier op kunnen wekken.

Wat komt er op ons af?
De komende tijd gaan we met  alle belanghebbenden de Energievisie verder uitwerken. Dit betekent dat we gaan onderzoeken hoe we kunnen besparen, en waar we welke vormen van duurzame energie het beste een plek kunnen geven. Denk daarbij aan zonnepanelen. Daarnaast kijken we naar hoe en wanneer onze woningen van het gas af kunnen. De energietransitie heeft niet alleen gevolgen voor de manieren waarop wij onze woningen van elektriciteit en warmte voorzien. Het betekent ook dat bedrijven en organisaties hun werkwijzen en energieverbruik aan moeten passen om bij te dragen aan de transitie. De energietransitie zal ook gevolgen hebben voor onze mobiliteit. Auto’s gaan in plaats van op benzine of diesel rijden op elektriciteit, waterstof of een combinatie van (duurzame) energiedragers.

Hoe zien we de toekomst van energie?
De vraag naar elektriciteit stijgt, onder meer door elektrische verwarming van woningen in plaats van aardgas en door elektrisch vervoer. We zullen daarom goed na moeten denken over manieren waarop we energie kunnen besparen, zodat energieopwek beperkt wordt. Vanuit de energievisie zetten we in op energiebesparing enerzijds en opwek van duurzame energie anderzijds. Voor de opwek van duurzame energie willen we vooral zonnepanelen op daken en boven parkeerterreinen. Voor zon op land zal een afwegingskader opgesteld worden: de zonneladder. De gemeente pleit voor kleinschalige zonneoplossingen, die niet op voorhand worden afgewezen door netbeheerders. We onderzoeken of bedrijven in Scherpenzeel Noord zonnevelden kunnen aanleggen tot maximaal 0.5 ha waarbij eerst geschikte daken gebruikt worden, daarna aangevuld met zonnepanelen op het bouwblok, en indien mogelijk of noodzakelijk het resterende deel in veldopstelling aansluitend aan het bouwblok. Bovendien pleitte de gemeente, ook in RES-verband, voor het zoeken naar en vergroten van mogelijkheden voor kleinschalige collectieve oplossingen, die belemmerd werden door het systeem van aanvragen SDE-subsidie en aanvraag voor netverzwaring en de tijdsduur die dit vraagt. Voor windenergie zal een onderzoek worden gedaan in het complete gebied om op voorhand de meest ongeschikte locaties uit te sluiten.

Sinds juli 2018 bouwen we nieuwe woningen en wijken alleen maar gasloos. In een deel van Scherpenzeel ligt inmiddels een warmtenet om de nieuwbouwwoningen van warmte te voorzien. Voor de overige gebouwen maken we plannen voor het vervangen van aardgas. Welke warmtebronnen gebruiken we en worden dit er meer? Kunnen er nog meer gebouwen worden aangesloten op het warmtenet? Dit verwerken we in onze gemeentelijke Transitievisie Warmte, die in 2021 gereed moet zijn. De na 2024 voorziene herinrichting van het centrum biedt mogelijk kansen voor het leggen van belangrijke oost-westverbindingen in relatie tot een warmtenet.

Relatie met: Agrarische sector, Infrastructuur en mobiliteit, Milieu, Gezondheid, Wonen, Werk en ondernemen, Groene omgeving, Duurzaamheid en klimaat, Groene en gezonde toekomst, Water als inrichtingsprincipe